Þriðji hver maður þjáist af einhvers konar geðrænum vandamálum - eða er gjúklingur (geðsjúklingur - svo að ekki sé verið að tala neitt undir rós) - stærstur hluti þessara gjúklinga á við einhvers konar þunglyndi að stríða. Sjálf er ég þunglyndissjúklingur - eða þjúklingur. Þetta er ekkert sem maður játar fyrir fólki úti í bæ - eða jafnvel sínum nánustu - en þar sem ekkert ykkar þekkir mig með nafni ákvað ég að láta vaða. Þetta þýðir þó ekki að ég sé eitthvað óeðlileg, skrýtin eða eigi eitthvað voða bágt yfirleitt. Svona er ég bara og vonandi hef ég marga góða kosti sem vega upp á móti.

Hjá ykkur, þessum 67% sem ekki eru gjúklingar, eru sumir dagar svartir og aðrir gulir. Svörtu dagarnir eru svosem slæmir en hjá okkur þjúklingum eru flestir dagar gráir. Gráir dagar eru verri en svartir dagar. Ef maður á svartan dag þá er oftast hægt að benda á orsök hans, gráta svolítið og leysa svo málin. Gráir dagar eru ekki þannig. Þá er í sjálfu sér ekkert að en allt er grátt, lífið tilgangslaust og allt óheyrilega erfitt - maður sjálfur óhæfur til allra verka og engum þykir vænt um mann.

Ég á oft gula daga; þá er ég dugleg, fer í langa göngutúra, kíki á kaffihús, elda mat, tek til og læri jafnvel (bara pínkupons samt). Í kjölfar þessara skærgulu daga koma svo oftar en ekki gráir dagar. Þá verður allt mjög flókið. Að fara út eftir sígarettum (og reykja þær) er þá oftar en ekki dagsstarfið. Það eru miklar og þungar vangaveltur um það í hvaða sjoppu eigi að fara og með hvaða korti eigi að borga. Oftar en ekki guggna ég svo á þessum bollaleggingum og bið einhvern góðhjartaðan vin minn um að renna við með pakka. Í dag er grár dagur. Ég get ekki neitt. Ég setti í þvottavél áðan og er bara helvíti stolt af því þrekvirki. Reikna ekki með að tæma hana fyrr en á morgun...Ég segi engum frá þessu ástandi mínu og það sér það enginn utan á mér. Ég er alveg eins og ég á að mér (eða eins og fólk heldur að ég eigi að mér) að vera - segi brandara og hvaðeina. Það er bara allt grátt.

En þessi pistill er ekki um mig - eða á ekki að vera það. Heldur var meiningin að koma með ráðleggingar til þeirra sem ekki eru þjúklingar um það hvernig er best að umgangast þjúklinginn sinn.

Ekki - og ég get ekki lagt nægilega ríka áherslu á þetta atriði - ekki og ALDREI spyrja þjúklinginn HVAÐ sé að! Það er yfirleitt EKKERT að - í það minnsta ekkert sem hönd er á festandi. Maður vaknar bara og dagurinn er grár. Þjúklingnum finnst hann eiga nógu erfitt með þessa daga þó að ekki sé verið að pirra hann með svona yfirmáta erfiðum og kjánalegum spurningum.

Hrósið þjúklingnum ykkar fyrir það litla sem hann gerir - ef hann hefur það af sjálfur að klæða sig og jafnvel fara í sturtu þá er það ofurmannlegt þrekvirki fyrir hann.

Ekki þusa yfir draslinu eða því sem þjúklingurinn ykkar ætti að vera búinn að gera eða lofaði að gera. Flestir þjúklingar gera sér grein fyrir ástandinu fyrr eða síðar (sér í lagi ef tekið er mið af notkun landans á þjúklingslyfjum). Flestir þjúklingar upplifa sig í köstunum sem mislukkaða starfsmenn, maka, foreldra, nemendur eða vini. Finnst þeir vera að bregðast. Ekki auka á þá tilfinningu.

Ekki fara með þjúklinginn ykkar eins og brothætt ungbarn. Ekki tala niður til hans eða sýna honum vorkunnsemi. Hann er sjálfstæð manneskja sem gerir sér grein fyrir skyldum sínum - og fúnkerar í samfélaginu (á milli kasta) - þó hann sé kannski ekki að fúnkera í augnablikinu.

Ekki - ALDREI - segja þjúklingi að "hressa sig við" og "hrista þetta af sér" - gráminn er svo djúpur og framtíðin svo tilgangslaus að svona hugmyndir eru fráleitar í eyrum þjúklingsis. Sýnið honum að ykkur þyki vænt um hann, bjóðið honum með ykkur í göngutúra eða bíó - en ekki leggja of hart að honum. Haldið ykkur frekar í bakgrunninum og þjúklingurinn leitar til ykkar þegar hann er tilbúinn.

Þunglyndi er raunverulegur sjúkdómur en ekki eitthvað sem fólk hristir af sér einn, tveir og þrír - sama hvað það langar til þess. Oft er gott fyrir þjúkling að draga sig til hlés (ef það er ekki alger einangrun) í einhverja daga meðan hann er að vinna úr málunum og safna orku. Að hitta vinina eða fara í partí er einfaldlega of erfitt.

Lesendum þessa pistils, ef einhverjir eru, vil ég svo þakka lesturinn.
Gangi ykkur vel og munið að gráir dagar taka endi eins og aðrir dagar.