Ég varð eiginlega steinhissa og kjaftstopp um daginn þegar ég las fréttir af listviðburðum. Birgir Örn Curver Thoroddsen svaf af sér opnun listsýningar en var samt þáttakandi.
Ég fór að velta þessu fyrir mér mjög alvarlega um daginn og komst að dálítið merkilegri niðurstöðu. Það að liggja allsber á gólfinu í listasafni, steinsofandi vegna neyslu svefnlyfja er nú skilgreint sem list. Af hverju? Jú, þetta var auglýst. Ef ég til dæmis tæki mig til á árshátíðinni og fleygði saur í alla viðkomandi þá teldist ég ógeðslegur geðsjúklingur. En ef þetta yrði auglýst sem listviðburður þá væri ég svaka flottur listamaður. Eða hvað? Mér finnst kominn tími á að skilgreina list. Þetta dæmi sem og dæmið þar sem leiklistarnemandinn pissaði yfir skólasystur sína er bara orðið of ýkt til þess að hægt sé að tengja það við list. Mér finnst list vera eitthvað sem fólk á að finna til einhverra tilfinninga sem ekki geta talist til ógeðstilfinningar eða hneykslunar.
Það hætta einhverir við að fara á árshátíðina úr því þú ert í þessum gírnum, góði.
Ég sagðist aldrei ætla að gera þessa hluti. Þetta var bara dæmi sauðurinn þinn.
Það er langt síðan það varð list að rúnka sér á almannafæri. Það var víst einhver listamaðurinn sem gerði það svo það hlýtur að vera list. Eftir það hef ég skilgreint sjálfan mig sem listamann...
Jú jú - ég fellst á að þetta sem þú lýsir þarna sé list. Þetta fólk má alveg segjast vera listamenn mín vegna.
En fjandakornið að mér finnist þetta eitthvað annað en ómerkilegt og bjánalegt, hvaða nafni sem það kallast. Þar stendur auðvitað stærsti hnífurinn í kúnni.
lyst yfir list
að láta er trisst
veistu það visst
og verður því pissed
.
maður þakkar fyrir meðan ekki er pissað yfir áhorfendur - ætli það vekti ekki enn meiri "hughrif".
Dadaistar eru einmitt frumkvöðlar af þessu, þeir vildu að allt gæti verið list. Klósettrúlla sett á hlið ætti að vera list og fleira fáránlegt.
Sá sem fremur listina gerir það vonandi af því að viðkomandi finnst það vera mikilvægt eða skipta máli en áhorfandanum er kannski alveg sama. Sumir hafa keypt listaverk og hent þeim á haugana og fengið bágt fyrir. Menn verða ekki listamenn af því að ganga í listaskóla árum saman og láta eins og bjánar.
Nýlega heyrði ég þá skilgreiningu á list að hún væri eitthvað sem þú gerir án þess að reyna að koma þér á framfæri, eitthvað sem þú skapar vegna þess að þig langar til þess að skapa það (frekar en t.d. til að fá borgað fyrir það eða verða frægur fyrir það). Eitthvað sem þú gætir falið, en ef það finnst vekur það áhuga, tilfinningar og blæs því fólki innblástur sem það finnur eða sér. Það sem vekur viðbjóð finnst mér hafa mjög takmarkað listrænt gildi, en hverjum finnst sinn fugl fegurstur, þannig að ég get engan dæmt, deili því bara mínu áliti á málinu.
Mér finnst þetta mjög flott verk. Ég er að hugsa um að kaupa það og setja upp í borðstofunni.
Mér finnst þetta setja óorð á nafn listarinnar.
En samkvæmt þessu held ég að Finngálknið sé mesti listamaður Gestapó og þótt víðar væði leitað.
Finngálknið er ágætis listamaður kallinn/kellingin. Er ekki svipað erfitt að skilgreina hvað er list og hvað er kynlíf?
Álíka gáfulegir voru listrænir gjörningar Önnu "Bongó" hér á Akureyri. Þar hoppaði hín og skoppaði um allt eins og geðbiluð hauslaus hæna íklædd doppóttu bíkini.... Svo skúraði ún gangstéttina svona í leiðinni. Hreingjörningur var þetta kallað. Ný sloppinn geðsjúkklingur er nær lagi.....
Þetta er ekki list.. þeir sem halda að þetta sé list eru snobb, og aðrir, sem ekki vilja viðurkenna að þau sjá ekki listræna tilganginn í þessu kjaftæði, og vilja vera svo flott, menningarleg og hafa listræna hugsun! Ég er listamaður! Ég mála olíumálverk og hef oft fengið mikil tilfinningaleg viðbrögð.. og ég er ekki að gera einhver klessuverk eins og sumir!
Ég myndi halda að list væri eitthvað sem enginn annar en listamaðurinn getur skapað. Það getur enginn málað nákvæmlega eins og Van Gogh. Bara nálgast það.
Það getur hver sem er rúnkað sér (gefið að hann sé með réttu græjurnar) og kastað af sér þvagi yfir aðra manneskju. Ég get það, en ég lít ekki á mig sem listamann fyrir vikið. Ég myndi segja að list sé eitthvað ómótstæðilegt. Óafritanlegt.
Chopin var listamaður (hann var reyndar líka skáld, en það er ekki auðvelt að koma auga á hvort skáld séu listamenn, en mín skilgreining á list inniheldur skáldverk) og hann skapaði eitthvað sem aldrei verður endurtekið. Margir leika reyndar verkin hans, en hver túlkar þau og útsetur með sínu nefi. Það er alls óvíst að verkin hafi hljómað eins þegar Chopin spilaði þau sjálfur.
Ég efa ekki að áhorfendur listasýningarinnar hafi orðið fyrir miklum hughrifum og íhugað firringu mannverunnar í nútímaþjóðfélagi.
Eins og aulinn sagði má rekja þetta til dadaismans. Á sínum tíma var hann nauðsynlegur til að brjóta upp viðteknar venjur og hrista svolítið upp í stöðnuninni með absúrdískum brandara eins og klósettskál sem listaverk. Nú, nær hundrað árum síðar, er obbi listamanna að rembast eins og rjúpan við staurinn að gera hið sama. Gallinn er að það er ekki hægt að hrista upp í viðteknum venjum lengur. Fólk er löngu búið að aðlagast viðteknum veruleika. En nei, listabjánar halda áfram að segja sama hundrað ára gamla brandarann og áhorfendur eru löngu farnir.
Það sem er haldið fram að sé list í dag (ekki ég en er kennt í skólum) er að skapa viðbrögð frá fólki og umtal og umtalið sé mikilvægast. Get ekki betur séð en það sé að virka hjá þeim með þessu..
Ég hafna því að skattpeningar mínir fari í að telja einhverjum yfirmigurum trú um að þeir séu listamenn.
Eitt sinn leyfði ég mér að gagnrýna staðsetningu sk. "listaverks" hér í borg á opinberum vettvangi og fékk um leið yfir mig hrinu óbótaskamma frá sk. listamönnum, þ.m.t. Bandalagi íslenzkra myndlistarmann, og var gerð grein fyrir því að ég ætti ekki að vera að tjá mig um list því ég væri ekki til þess menntaður. Þeir sem ekki hefðu vit á list og/eða væru til þess menntaðir að geta tjáð sig um hana ættu bara að sætta sig við þau "listaverk" sem þeim væri boðið upp á... þau myndu venjast.
Ég tel mig nú þokkalega upplýsta persónu og leyfi mér að líta svo á þau eru mörg listaverkin sem eru til orðin frá hendi manna, karla og kvenna, sem þó hafa ekki kallað sig listamenn. Ég nefni dæmi af kunnáttusamlega steiktri nautalund, vel hönnuðum húsgögnum og meitlaðri ræðu. Listaverk sem gefa lífinu örlítið meira gildi á þess að nokkur hroki fylgi með.
List er eitthvað sem maður býr til og aðrir dást að. Það er hægt að dást að frumleika en tæplega er hægt að dást að sóðaskap.