Fyrir nokkru var ég staddur fáeina daga í París að undirbúa stúdentaóeirðir til að grafa undan ráðstjórn Franka. Að loknum erindisrekstri átti ég nokkra tíma aflögu fyrir brottför og ákvað að skreppa á besta safn í heimi, Musée D'Orsay. Safnið sérhæfir sig í 19. aldar list og er þar margblessaður impressjónisminn settur á háan stall.

Er ég rölti á safnið hafði forsjónin hagað því svo til að í boði var sérsýning á verkum Cézannes og Pissarró, sem voru á kafi í impressjónisma á sínum tíma. Þegar ég kom inn á afgyrt svæði sýningarinnar mætti mér álíka mannmergð og á forsýningardegi á ömurlegri Hollywoodmynd í Reykjavík, sem segir margt um menningargjána á milli þjóðanna. Það var vart þverfótað fyrir fólki, mest Frakkar og nokkrir Kanar.

Sýningin er sérstök að því leytinu til að þetta er samanburðarsýning. Pissarro og Cézanne voru góðir vinir og unnu nokkuð saman, sérstaklega yngri árum. Þeir áttu það til að setja upp trönur sínar hlið við hlið og mála sama landslagið. Oft máluðu þeir í anda hvors annars, gerðu það að eins konar leik sín á milli út ævinna, sem einkenndist af gagnvkæmri virðingu. Málverk þeirra, sem eru eins eða af svipuðum toga, eru því sýnd hlið við hlið.

Af þeim sökum var tilvalið að sjá hver hafði vinninginn í þessari miklu keppni. Af því litla sem ég hafði áður kynnt mér af verkum þessarra manna var ég fyrirfram hrifnari af verkum Cézanne. Mér hafði þótt Pissarro vera full myrkur og tilbreytingarlaus af því sem ég hafði séð.

Keppnin hófst strax við upphaf listamannsferils beggja. Þá bjuggu þeir saman og skiptust mikið á hugmyndum í sínum verkum og oft máluðu þeir sama landslagið. Útkoman úr þessu tímabili var hnífjöfn.

Við upphaf annars hluta var allt í járnum. Ég var orðinn sannfærður um að þetta yrði æsispennandi keppni og ýtti spenntur frá mér kanatúristum og fínum loðpelsuðum, skólpilmuðum frönskum dömum til að fá betri sýn á kapphlaupið mikla. Í seinni hlutanum fataðist Cézanne flugið. Pissarro bætti sig umtalsvert og voru verk hans iðulega með vinninginn, þó Cézanne hafi komið með nokkra góða spretti inn á milli.

Í lokahluta voru yfirburðir Pissarro innsiglaðir. Verk Cézannes voru máttlaus við hliðina á töfrahlöðnum verkum Pissrós.

Niðurstaðan var því óvænt og afgerandi 4-9 fyrir Pissarró og það þrátt fyrir að Cézanne hafi verið á heimavelli í mínum huga.

Þetta olli mér vangaveltum. Hafði ég ofmetið Cézanne? Ég tók eftir að strax á öðru tímabilinu voru málverk Pissarros yfirleitt máluð nokkuð síðar en málverk Cézannes. Þetta þýðir að í flestum tilfellum hafði Pissarro líklega séð hvað Cézanne var að gera og haft tækifæri til að 'bæta' á verk Cézanne. Annað sem ég hjó eftir var að flest samanburðarverkin voru landslagsmálverk. Vera má að Pissarro hafi vinninginn þegar kemur að landslagi sem slíku hins vegar málar enginn lítil sveitaþorp eins og Cézanne. Sveitaþorp hr. C eru svo yndisleg að mann langar samstundis að stíga inn í heim verksins, ganga í bæinn, setjast í ruggustól fyrir framan dyrnar á einhverju húsi, troða í pípu og slappa af í draumkenndri sveitaþorpssælunni alla sína tíð. Það verður ekki tekið af Cézanne gamla.

Góðar stundir.