Mieleni minun tekevi, aivoni ajattelevi
lähteäni laulamahan, saa'ani sanelemahan,
sukuvirttä suoltamahan, lajivirttä laulamahan.
Sanat suussani sulavat, puhe'et putoelevat,
kielelleni kerkiävät, hampahilleni hajoovat.
Bragarháttur finnska fornkvæðisins Kalevala er afbrigði af trókaísku tetrametri og kallast einfaldlega Kalevala-háttur.
Talið er að háttinn megi rekja aftur til þess tíma er frum-finnska var enn töluð. Atkvæðin má flokka í þrjár gerðir: sterk, veik og hlutlaus. Meginreglan er þessi:
Langt atkvæði (sem inniheldur langt sérhljóð er tvíhljóð eða endar á samhljóði) með aðaláherslu er bragfræðilega sterkt. Sterkt atkvæði getur komið fyrir í risi annars, þriðja og fjórða bragliðar hvers vísuorðs:
Veli /kulta, /veikko/seni
Stutt atkvæði sem ber orðáherslu er bragfræðilega veikt. Veikt orðáhersluatkvæði getur aðeisn staðið í fyrsta braglið en ekki staðið í risi annars, þriðja og fjórða bragliðar og þarf því að hnikast yfir í hnigstöðu:
Miele/ni mi[b]/nun [b]te/kevi (1:1)
Öll atkvæði sem ekki bera orðáherslu eru bragfræðilega hlutlaus. Hlutlaus atkvæði geta staðið hvort heldur er í risi eða hnigi og í hvaða braglið sem er.
Fyrsti bragliðurinn er frjálsastur því að hann leyfi bæði sterk atkvæði í hnigi og veik atkvæði í risi:
Niit' en/nen i/soni /lauloi (1:37)
og:
vesois/ta ve/tele/miä (1:56)
Vísuorð eru oftast af annarri hvorri eftirtalinna gerða:
Venjulegt tetrametur. Orðáhersla og bragáhersla fer saman. Sesúra (málhvíld innan braglínu) er á milli annars og þriðja bragliðar:
Veli /kulta, //veikko/seni
Rofið tetrametur (Finnska: murrelmasäe) er með að minnsta kosti eitt áhersluatkvæði í hnigi. Í þessum línum er yfirleitt engin sesúra:
Miele/ni mi/nun te/kevi
Hefðbundinn Kalevala-bragar notast við báðar þessar gerðir um það bil jöfnum höndum. Frjáls skipting milli venjulegs og rofins tetrameturs er einkennandi fyrir Kalevala-háttinn og greinir hann öðru fremur frá öðrum trókaískum tetrametrum.
Auk þess sem hér er nefnt þarf að hæta fjögurra viðbótarreglna:
a) Í fyrsta braglið er atkvæðalengdin frjáls. Þó að liðir séu almennt tvíkvæðir (trókaískir) getur fyrsti bragliður samt borið þrjú akvæði og jafnvel fjögur.
b) Vísu má ekki ljúka á einkvæðu orði
c) Fjórkvætt orð ætti ekki að standa í miðri vísu. Þetta á eins við þótt orð séu ósamsett.
d) Lokaatkvæði vísu má ekki innihalda langt atkvæði.
Óskaplega eru mörg framandi orð í þessu riti.
En þetta er kraftmikill háttur í flutningi.
Ég les, og reyni að skilja, eða skynja, en það gengur eitthvað hægt. Er hægt að yrkja á íslensku undir þessum hætti?
Hef ég reynt að oftast yrkja
orðin mín þá fremur flækja
lista-kunstir lýði lýsa
öllum íllum leiru bera.